Arusha. Mamlaka ya Afya ya Mimea na Viuatilifu Tanzania (TPHPA) imepandisha ada za vyeti vya afya ya mazao kwa zaidi ya asilimia 460, hatua hii ikiwa na athari kubwa kwa sekta ya usafirishaji wa mazao ya kilimo nchini.
Muundo mpya wa ada umesababisha ongezeko la gharama kwa baadhi ya makundi ya shehena, hali ambayo imeibua malalamiko miongoni mwa wasafarishaji na wadau wa sekta hiyo.
Kulingana na mfumo huu, gharama za kupata cheti cha afya ya mazao na ukaguzi zimeongezeka kwa kiasi cha kutatanisha.
Awali, gharama ya ithibati shehena ya kontena ilikuwa Sh 58,347, lakini sasa wauzaji wanakutana na gharama mpya inayoanzia Sh 331,320. Jumla hii mpya inajumuisha ada ya ukaguzi ya Sh 201,320 kwa cheti cha usafirishaji wa shehena zaidi ya kilogramu 1000, pamoja na ada ya Sh 130,000 kwa cheti cha afya ya mazao kuelekea masoko ya nje.
Wauzaji wa mazao ya kilimo wameeleza wasiwasi mkubwa kuhusu ongezeko hili la ada, wakionya kuwa linaweza kuathiri ushindani wa bidhaa za kilimo za Tanzania katika soko la kimataifa. Ongezeko hili linatarajiwa kuwa na athari mbaya kwenye biashara ndogo na za kati, huku wauzaji wakiongeza kuwa.
Kwa mujibu wa ripoti, ulinganifu wa gharama za ukaguzi na vyeti vya afya ya mazao wa kanda ya Afrika ya Mashariki unaonyesha kuwa Tanzania inaongoza kwa gharama kubwa zaidi. Nchini Rwanda, gharama ya cheti ni RwF 200 (sawa na Sh 364), wakati Uganda inatoza 5,000 shilingi za Uganda (sawa na Sh 3,348). Wauzaji wa Kenya wanatozwa ShK600 (KES) sawa na Sh11,880, hatua inayowapa bidhaa zao faida zaidi katika masoko ya kimataifa.
Mkurugenzi Mkuu wa TPHPA, Profesa Joseph Ndunguru, ameelezea ongezeko la ada kama hatua ya kimkakati ya kuongeza fedha zinazohitajika kuboresha huduma kwa wauzaji. Amesema, “Kuongeza ada ni muhimu ili kuboresha huduma zetu na kuwasaidia wauzaji kufikia viwango vya masoko ya kanda na kimataifa.”
Vilevile, amesema muundo wa ada ulirekebishwa kwa mara ya mwisho mwaka 1996, na sasa unahitaji marekebisho ili kuendana na mazingira ya kilimo yanayozidi kuwa ya kibiashara.
TPHPA pia imeongeza uwezo wake wa maabara kwa kupata mashine za kisasa za High-Performance Liquid Chromatography (HPLC), ambazo zitahakikisha ufanisi bora katika uchambuzi wa kemikali na kupima ubora wa mazao. Hii inamaanisha TPHPA sasa inaweza kupima sampuli 2,000 kwa wiki, ikiondoa gharama na muda wa wauzaji waliolazimika kutuma sampuli zao nje ya nchi.
“Hatua hizi ni muhimu ili kutoa vyeti vya phytosanitary vinavyolindwa, na kuhakikisha bidhaa zetu zinakidhi viwango vya masoko ya kimataifa,” amesema Profesa Ndunguru.
