Dar es Salaam. Chama cha Demokrasia na Maendeleo (Chadema) kimeweka wazi kuwa hakitashiriki uchaguzi nchini kama hakutakuwa na mabadiliko makubwa katika mfumo wa uchaguzi. Kauli hiyo imekuja huku chama hicho kikisisitiza kuwa hata mabadiliko yanayotarajiwa kufanyika mwaka huu haitaweza kuleta uchaguzi wa haki bila muda wa kutosha wa utekelezaji wa mabadiliko hayo.
Mwenyekiti wa Chadema, Tundu Lissu, alisisitiza msimamo huo leo Machi 2, 2025, wakati wa majadiliano na wahariri nchini, akisisitiza umuhimu wa kufanya mabadiliko katika mfumo wa uchaguzi ambao umekuwa na changamoto nyingi kwa muda mrefu.
Chadema, kupitia kaulimbiu yake ya "Bila Mabadiliko, Hakuna Uchaguzi," kinakutana na wadau mbalimbali nchini ili kuimarisha vuguvugu la mabadiliko. Lissu amekutana na wazee mbalimbali, ikiwa ni pamoja na Jaji Joseph Warioba, na pia na vyama vya wanasheria na haki za binadamu.
Katika mahojiano ya hivi karibuni, Lissu alieleza kwamba kaulimbiu hiyo haijapata kueleweka ipasavyo miongoni mwa wanachama na wapenzi wa chama hicho, wakati vyama vingine vya siasa vikiendelea na maandalizi ya uchaguzi mkuu wa Oktoba 2025, na kubainisha msimamo tofauti na wa Chadema.
Chama cha Mapinduzi (CCM) tayari kimejipanga kwa uchaguzi, kikimteua Rais Samia Suluhu Hassan kuwa mgombea wake, akisaidiwa na Dk. Emmanuel Nchimbi kama mgombea mwenza. Wakati huo huo, vyama vingine kama ACT Wazalendo na ADC vinaendelea kutangaza nia zao za kuwania nyadhifa mbalimbali.
Lissu alisisitiza kuwa Chadema kinaendesha kampeni yao kufuatia ushahidi wa miundombinu ya uchaguzi inayoonekana kudumaza demokrasia. Amesema, mfumo wa uchaguzi wa sasa umekuwa udhibitiwa na Rais, na hivyo hakuna usawa katika mazingira ya uchaguzi.
Hata hivyo, Serikali hivi karibuni iliwasilisha miswada ya sheria ya mabadiliko ya uchaguzi ambayo inatarajiwa kuboresha mfumo mzima wa uchaguzi. Sheria hizo zitabadilisha jina la tume ya uchaguzi kuwa Tume Huru ya Taifa ya Uchaguzi (INEC) na kuweka utaratibu wa kisasa wa kupata maafisa wa uchaguzi.
Akitoa maelezo zaidi kuhusu kaulimbiu yao, Lissu aliongeza kuwa Chadema haitasusia uchaguzi, bali inataka kuhakikisha kuwa uchaguzi utafanyika katika mazingira yanayowezesha haki na usawa. Pia, aliwashawishi Watanzania kuungana na Chadema kupinga mfumo huu wa uchaguzi ambao haufai.
Wakati makundi ya siasa yakijadiliana kuhusu mwelekeo wa uchaguzi, viongozi wa CCM wameeleza kuwa uchaguzi wa Oktoba 2025 utaendelea kama ulivyopangwa. Makamu Mwenyekiti Bara, Stephen Wasira, amesisitiza kwamba hakuna chombo chochote cha Serikali kinachoweza kuahirisha uchaguzi huo.
Katika majadiliano, Lissu alieleza kuwa mfumo wa mgawanyo wa majimbo hauna uwakilishi sawa, na kupendekeza marekebisho ili kuhakikisha kuwa kila jimbo lina uwakilishi muafaka.
Kwa upande wake, Heche amekiri kuwa uchaguzi wa haki unahitaji kuwa na mazingira mazuri ambayo yatawapa nafasi sawa wagombea wote. Hii inadhihirisha hitaji la mabadiliko ya msingi ili kuhakikisha demokrasia inatekelezwa ipasavyo nchini.
