Dar es Salaam. Ingawa alifunga ndoa ya dini miaka 10 iliyopita, Jane Elias amegundua kuwa ndoa yake haitambuliki kisheria. Jane ni sehemu ya wanandoa wengi ambao hufunga ndoa katika nyumba za ibada, lakini wanapofika kwenye masuala ya kisheria, wanalijua kwamba ndoa zao hazitambuliki kutokana na sababu mbalimbali.
Jane alieleza kuwa alifunga ndoa kanisani na alipata cheti cha ndoa. Hata hivyo, alisema, "Nilishangazwa na mume wangu, ambaye ni mtumishi wa Serikali. Kila alipoomba likizo, hakupata stahiki za mke." Aliendelea kusema kuwa walijitahidi kufuatilia suala hili, na katika Novemba 2024 walijulishwa kwamba vyeti vyao vya ndoa havitambuliki kiserikali kwa sababu ndoa yao haijasajiliwa, na sasa wanashughulikia suala hilo la usajili.
Kulingana na Wakala wa Usajili, Ufilisi na Udhamini (Rita), cheti cha ndoa cha kidini hakiwezi kukutambulisha rasmi kama mke na mume katika muktadha wa sheria. Rita ilisisitiza kwamba ili ndoa itambulike kisheria, inatakiwa kusajiliwa na kupewa cheti cha ndoa cha Serikali. Joseph Kimaro, meneja masoko na mawasiliano wa Rita, alisema, "Cheti cha ndoa cha kanisani au msikitini hakiwezi kuhalalisha ndoa kisheria."
Hali kama hii inamkabili pia Mariamu Juma, ambaye alifunga ndoa ya Kiislamu na ile ya Serikali kwa nyakati tofauti. Alifunga ndoa kwa siri kwa sababu wazazi wa mume wake hawakumtaka, na baadaye walifunga ndoa iliyosimamiwa na Sheikh mwenye vyeti vya Rita kutoka Baraza la Waislamu Tanzania (Bakwata).
Maoni ya Viongozi wa Dini
Suala hili limezua mijadala miongoni mwa viongozi wa dini, ambao wana mitazamo tofauti kuhusu kanuni za ufungaji ndoa. Kadhi wa Mkoa wa Dar es Salaam, Sheikh Ramadhani Kitogo, alieleza kwamba aliyepewa mamlaka ya kufungisha ndoa kwa dini ya Kiislamu ni walii, na hata kama hakuna Shehe, walii anaweza kupanga ndoa hiyo.
Bado, Askofu Msaidizi mstaafu wa Jimbo la Bukoba, Methodius Kilaini, alionya kwamba si kila kiongozi wa Kikristo ana uhalali wa kufungisha ndoa. Alisema ili ufungishe ndoa, lazima uwe na leseni kutoka Rita; vinginevyo, ndoa hiyo itakuwa si halali kisheria, hata kama imefungwa katika nyumba ya ibada.
Kimaro alieleza kuhusu changamoto nyingi zinazotokea, akiongeza kuwa wanakutana na kesi nyingi za ndoa ambazo hazijatatuliwa na Rita. Alisema, "Mara nyingi Rita hutoa elimu kwa jamii kuhusu umuhimu wa cheti cha Serikali katika ndoa za dini."
Wakili kiongozi wa kampuni ya Uwakili ya Haki Kwanza, Aloyce Komba, alisisitiza kwamba hata ndoa zinazofungwa nje ya nchi, ambapo wahusika wana uhusiano na Tanzania, zinapaswa kusajiliwa Rita ili zitambulike kisheria. Alisema, "Hata ukifunga ndoa nje ya nchi, kama ni Mtanzania na unataka ndoa yako itambulike kisheria, ni lazima uiwezeshe kupitia ubalozi wa nchi yako."